Onderzoek toont aan dat vogels in de stad luider fluiten dan in de natuur. Die bevinding had evengoed een aantekening kunnen zijn in één van de notitieboekjes van Olivier Messiaen. Uren lag hij languit in het gras naar hun getsjirp te luisteren. Tijdens lange wandelingen in het bos noteerde hij zorgvuldig hun melodieën. Bovendien wilde Messiaen ook de omgeving in klank vatten: bijvoorbeeld hoe het bladerdek het geluid verder draagt, afhankelijk van hoe dicht of open het is. De spectrale componist Tristan Murail zei ooit: “Messiaen houdt ervan om de voorbijgaande tijd ‘in te kleuren’.” In Oiseaux Exotiques mag je dat letterlijk nemen. Naar eigen zeggen laat de de componist de felle kleuren uit het verenkleed van exotische vogels uit alle hoeken van de wereld als wervelende regenbogen terugkomen in de muziek.

In Talisker, dat in het centraal station van Antwerpen gecreëerd werd ter gelegenheid van Antwerpen 93, is het de resonerende architectuur van de spoorwegkathedraal die de inspiratie van de componist aanvuurde. Het liefst van al had Luc Brewaeys een metalen vuilbak uit de nok van het dak tegen de grond laten kletteren, om zich vervolgens te verwonderen over de aanhoudende echo’s. In plaats daarvan spelen vijf solisten, een slagwerkensemble en een ruim klarinettenkoor een fascinerend spel met de galm in de concertlocatie (inclusief kletterende cymbalen). Daarbij ontvouwt zich zo’n rijke klankwereld dat je als luisteraar soms niet helemaal zeker bent van wat je hoort. De klarinetten pikken de klank van de metalen instrumenten uit het slagwerkensemble op, en omgekeerd, waarmee de echo breder en langer wordt. Bovendien verzon Brewaeys ook ‘klankfenomenen’. Als spectralist kleurt hij zijn klanken met zogenaamde multiphonics, waarbij hij de boventonen van een klank duidelijk mee laat zinderen. Atypische instrumenten zoals een fluitslang zijn geen uitzonderingen, bijzondere speeltechnieken al evenmin. Brewaeys’ muzikale verbeelding lijkt onuitputtelijk. Misschien zit het goddelijke drankje, waarnaar hij verwijst met de titel, er voor iets tussen?

Kwetterende vogels aan een gekleurde hemel, een uitmuntend glas whisky; een en ander leidt naar Schotland. Componiste Genevieve Murphy werd er geboren. Niet op het woeste eiland Skye (waar de rokerige whisky Talisker vandaan komt), maar aan de oostkust van Dundee. Haar gloednieuwe werk The Angel’s Share reist van de low- naar de highlands, onderwijl een hommage brengend aan de ongerepte natuurpracht uit het land van haar grootmoeder. Een hike van 300 mijl in vijf minuten voor koperblazers en slagwerk.

Wat betekent het om mens te zijn, in een wereld waar ook andere vormen van intelligentie bestaan? Audiovisueel kunstenaar en componist Zeno van den Broek stelt deze vraag op een moment dat kunstmatige intelligentie zich razendsnel ontwikkelt. Zijn nieuwste werk Ways of [ ] is urgenter dan ooit.

Van den Broek brengt in Ways of [ ] mensen en machines samen in één muzikale en beeldende ervaring. Hij componeerde het stuk voor twee vooruitstrevende muziekgroepen – HIIIT en Percussions de Strasbourg – én voor vier digitale ‘musici’: zelfspelende percussiemachines die zowel zelfstandig optreden als live reageren op de menselijke slagwerkers. Om deze digitale entiteiten muzikaal te trainen, voedde Van den Broek hun algoritmes met ritmes uit de industriële geschiedenis: denk aan stoommachines, weefgetouwen en andere mechanische systemen. Zo leren de digitale spelers, net als mensen, van hun voorgangers én van hun muzikale omgeving.

Ways of [ ] is een audiovisuele compositie die voelt als het ontstaan van een nieuw soort gedeelde intelligentie. Je ziet en hoort hoe de digitale en menselijke musici elkaar leren begrijpen: eerst wat zoekend, daarna steeds vloeiender. In drie grotendeels geïmproviseerde delen ontdekken de spelers hun eigen stem, en vinden ze uiteindelijk een gezamenlijke muzikale taal.

Cassini: een denkbeeldige reis in de bevroren waterwereld van Saturnus door Kate Moore. Haar compositie is een muzikale tocht van ruimtesonde Cassini langs de ijzige manen en ringen van de gasreus.

De Nederlands-Australische componiste Kate Moore vond inspiratie voor Cassini tijdens haar residentie bij het Europees Keramisch Werkcentrum (EKWC) in Oisterwijk, waar zij gedurende drie maanden een compleet porseleinen instrumentarium vervaardigde. Dit slagwerkinstrumentarium vormt de basis van Cassini, aangevuld met blokfluit.

Componist Joël Bons voltooit voor zijn tot orkest uitgebreide Atlas Ensemble een nieuw werk dat na zijn veelgeprezen Nomaden wederom een grootse toevoeging aan zijn oeuvre vormt.

Het Atlas Orkest is een nieuw collectief en bestaat uit ruim veertig musici afkomstig uit vele culturen. Het komt voort uit het Atlas Ensemble dat Joël Bons in 2002 heeft opgericht. Verwante snaar-, blaas- en slagwerkinstrumenten uit het Verre Oosten, Centraal-Azië, het Midden-Oosten en Europa vormen samen een spannend klankpalet. Na een eeuwenlange ontwikkeling brengt het Atlas Orkest deze ‘afstammelingen’ en hun muzikale verscheidenheid weer bij elkaar. Zo ontstaat ‘nieuwe muziek’, een bron van inspiratie voor musici en luisteraars.

Voor Nomaden, een voorloper van dit werk, kreeg Joël Bons in 2019 de Grawemeyer Award for Music Composition, de ‘Nobelprijs voor de muziek’. Met dit nieuwe werk dat de verbinding van culturen symboliseert, borduurt Bons hierop voort. Voor een uniek orkest dat zelden live te horen is!